۳. تاثیر اصلاحات دینی بر موسیقی دوره‌ی رنسانس
در برنامه‌ی قبل گفتیم که چگونه موسیقی تک‌صدایی مذهبی به موسیقی چندصدایی یا پولیفونی تبدیل شد. در این برنامه موسیقی چندصدایی را در دوره رنسانس دنبال می‌کنیم و می‌بینیم که چگونه اصلاحات دینی بر موسیقی مذهبی تاثیر گذاشت.چندصدایی یا پولیفونی که از قرن ۱۱ و ۱۲ میلادی، یعنی اواسط قرون وسطی، شروع شده بود در اواسط دوره‌ی رنسانس به اوج خودش رسید. اما طولی نکشید که موسیقی چندصدایی مذهبی دستخوش تغییراتی شد.در قرن ۱۶ میلادی انقلابی مذهبی در کلیسا رخ داد که به نهضت اصلاحات دینی معروف شد. موسیقی مذهبی کلیسا هم از حملات این نهضت در امان نماند. مارتین لوتر، یکی از رهبران نهضت اصلاحات دینی، می‌گفت که موسیقی چندصدایی فهم مراسم را برای عامه‌ی مردم سخت و مشکل کرده. در برنامه‌ی قبل گفتیم که موسیقی چندصدایی با اینکه به آوازهای مذهبی طنین باشکوهی می‌داد ولی فهم متن را که اغلب به زبان لاتین بود سخت می‌کرد. برای مثال، به این اثر از ژوسکن دِ پره (Josquin des Prez) گوش کنید.مارتین لوتر می‌گفت برای ساده کردن مراسم مذهبی نه تنها باید آوازهای مذهبی را به زبانی نوشت که مردم حرف می‌زنند بلکه باید از ملودی‌های ساده و تک‌صدایی استفاده کرد. خود او، که اتفاقا آهنگساز هم بود، مجموعه‌ای از آوازهای ساده‌ی مذهبی به زبان آلمانی نوشت تا هر کسی بتواند در کلیسا آن را بخواند. به این نوع آثار موسیقی کرال می‌گفتند. با هم به یکی از کرال‌های لوتر گوش می‌کنیم.در واکنش به نهضت اصلاحات دینی، کلیسای کاتولیک رم هم محدودیت‌هایی برای موسیقی مذهبی در نظر گرفت، از جمله اینکه: موسیقی مذهبی باید ساده باشد، به نحوی که هر کسی بتواند آن را اجرا کند؛ موسیقی نباید احساسات غیرمذهبی را برانگیزد؛ برای اینکه متن به‌وضوح شنیده شود موسیقی باید بدون ساز باشد و استفاده از چندصدایی هم محدود شود. با هم به نمونه‌ای از موسیقی مذهبی گوش می‌کنیم که مطابق با دستورالعمل کلیسای کاتولیک رم نوشته شده. این قطعه از آهنگساز اواخر دوره رنسانس، پالسترینا (Giovanni Pierluigi da Palestrina) است. گرچه بخش‌هایی از این قطعه چندصدایی یا پولیفونی است، اما کلمات به‌وضوح شنیده می‌شوند. به‌علاوه از ساز هم در این قطعه استفاده نشده.با تضعیف کلیسا در دوره‌ی اصلاحات دینی، موسیقی غیرمذهبی رونق بیشتری گرفت و حتی پیشرفت هم کرد چون از محدودیت‌هایی که کلیسا برای موسیقی مذهبی به وجود آورده بود در امان بود. پیدایش صنعت چاپ هم در قرن پانزدهم راه موسیقی را به خانه‌ها باز کرد. مردم آثار موسیقی غیرمذهبی را تهیه می‌کردند تا اوقات فراغت‌شان را با اجرای آن پر کنند.این برنامه را با شنیدن اثری غیرمذهبی از تامس مورلی (Thomas Morley) به پایان می‌بریم. در این اثر که راجع به فصل بهار است خوانندگان به پنج گروه تقسیم شده‌اند. در بخش‌هایی از این اثر تکنیک کنن هم شنیده می‌شود. بر خلاف موسیقی مذهبی، در این قطعه ساز گروه خوانندگان را همراهی می‌کند.در این برنامه دیدیم که اصلاحات دینی چه تغییراتی در موسیقی دوره رنسانس داد. در برنامه بعد داستان موسیقی را از دوره‌ی باروک پی می‌گیریم.